Burni događaji koji vekovima potresaju ove prostore čine da mnoge istorijske priče izblede i ostanu neispričane do kraja. Pouzdani izvori zasnovani na faktima, ako ih je uopšte ikada i bilo, vremenom se pod raznim uticajima i interesima zamagljuju i ostavljaju prostor za različite interpretacije i debate. Ako se usudimo da takve debate provučemo kroz nacionalne filtere, koji su danas na ovim prostorima mnogo istaknutiji (licemerno) nego što su bili tih davnih vremena, istorijske činjenice mogu dobiti potpuno drugačije oblike i forme u odnosu na to koga pitate.
Ovih dana je jedna takva priča ponovo postala aktuelna. Grad Sarajevo je doneo odluku da podigne spomenik Tvrtku l Kotromaniću, jednom od najznačajnijih srednjovekovnih vladara na prostoru Bosne i Hercegovine. Na spomeniku piše „bosanski kralj“, a za dan otvaranja izabrana je 843. godišnjica potpisivanja Povelje Kulina bana, najstarijeg svedočanstva bosanske državnosti. Istog momenta stigla je oštra reakcija iz Banjaluke i time je pitanje „Čiji je Tvrtko?“ ponovo nagnalo i jedne i druge da prelistaju istorijske knjige, svako svoje.
Dobro, ovde se šalimo – ništa oni nisu prelistali.
Gradonačelnica Sarajeva je povodom otkrivanje spomenika izjavila kako je „26. oktobra 1377. godine, u Milima kod Visokog, bosanski ban Tvrtko Prvi Kotromanić krunisan za kralja Bosne”, i da je ponosna što je podizanjem spomenika ispunila svoje obećanje.
Oglasio se zatim i gradonačelnik Banjaluke Draško Stanivuković: „Prisvajanjem srednjevekovnog srpskog vladara Tvrtka I Kotromanića, gradonačelnica Sarajeva i njeni saradnici čine grubo prekrajanje istorije sa ciljem popunjavanja istorijskih rupa svog naroda i prikupljanja dnevno-političkih poena dirajući u samu srž kralja Tvrtka, njegove borbe i vladavine“.
Čiji je Tvrtko I Kotromanić zapravo?
Opravdanje za prisvajanje srednjovekovnog bosanskog vladara od strane sva tri konstitutivna naroda Bosne i Hercegovine, pre svega leži u činjenici da je Tvrtko mogao naći svog pretka među dinastijama sva tri naroda. Njegov otac bio je brat bosanskog bana Stjepana II, koga je Tvrtko nasledio 1353. godine. Majka mu je bila Jelena iz hrvatske vladarske dinastije Šubić koju je Vladislav oženio kako bi poboljšao odnose sa susedima. Za Tvrtka se takođe može reći i da je potomak dinastije Nemanjića, jer je njegova baba po ocu Jelisaveta, ćerka srpskog kralja Dragutina.
Tačka oko koje se istoričari često spore jeste i Tvrtkovo krunisanje za kralja 1377. godine. Ne samo da je upitno gde je krunisan, nego i šta je on tim činom postao. Tačni podaci o tome gde je i kako je Tvrtko postao kralj su malobrojni i nepouzdani.
Dubrovački pisac Marvo Orvin pisao je, doduše tri veka kasnije, da je Tvrtka krunisao “mitropolit samostana u Mileševi”. Sam Tvrtko je u “Tvrtkovoj povelji Dubrovčanima” godinu dana nakon krunisanja pisao kako je pošao u srpsku zemlju i tamo bio krunisan “Bogom darovanim mi vencem kraljevstva mojih praroditelja”, što se kako istoričari smatraju, odnosi na dinastiju Nemanjića.
Mnogi bosanski istoričari, sa druge strane, tvrde da se ova odrednica odnosi na mesto Mile kod Visokog u Bosni, jer je njegov stric Stjepan II blizu tog mesta sagradio crkvu posvećenu Svetom Nikoli. Isto tako, tvrde istoričari iz Bosne, Tvrtko nije krunisan u manastiru Žiča, kao svi njegovi preci, a Srpska pravoslavna crkva ga nije prepoznala kao legitimnog naslednika srpske države.
Krunisanjem je, gde god se ono dogodilo, Tvrtko imenovan za kralja Bosne i Srbije, a sebi je, zbog krvne povezanosti sa Nemanjićima nadenuo ime Stefan. Neki izvori tvrde da je svoju krunu Tvrtko primio nad moštima svog dalekog pretka Svetog Save.
I pored svih modernih osporavanja, Tvrtko je, u skladu sa nasleđem svih svojih predaka, težio harmoniji i rešavanju podela koje su među retkim sačuvanim „relikvijama“ tadašnjih vremena.
Ostao je upamćen kao vladar koji je imao ideju ujedinjenja Bosne i Srbije, kao i mnogih drugih tada razjedinjenih kneževina i naroda.
Tagovi
