Tokom pandemije koronavirusa radiolozi su imali mnogo posla. O tome je za Nedeljnik govorila direktorka radiologije Euromedika profesor dr Tatjana Stošić-Opinćal, specijalista radiologije i neuroradiologije.
Da li bi i kada bi nakon preležanog koronavirusa trebalo opet uraditi kontrolu?
Pandemija koronavirusa je dovela do enormnog broja obolelih sa različitim simptomima i patološkim promenama u brojnim organima i sistemima. Angažovan je čitav zdravstveni sistem u dijagnostici i lečenju obolelih, kao i kliničkom i radiološkom praćenju istih pacijenata. Pandemija je prouzrokovala i porast broja pacijenata sa produženim vremenom oporavka nakon akutne kovid infekcije sa širokim spektrom simptoma, kao što su malaksalost, brzo zamaranje, otežano disanje, produženi kašalj.
Pacijenti sa produženim oporavkom, kao i oni koji su imali težak oblik pneumonije (bili u intenzivnoj nezi, na respiratoru ili zahtevali terapiju kiseonikom), zahtevaju dalje radiološko praćenje, najranije mesec dana (4-6 nedelja) od završetka lečenja, kada se indikuje skener pluća radi otkrivanja sekvela i komplikacija.
Pacijenti koji su imali blagi oblik pneumonije mogu da urade rendgenski snimak pluća i srca nakon 12 nedelja, radi potvrde potpunog povlačenja ranijih promena u plućima, dok se kod onih kod kojih su promene i dalje prisutne, savetuje skener pluća.
Osobe koje su imale potvrđenu infekciju COVID-19, ali bez radioloških znakova upale pluća, ne zahtevaju dalje rendgenografsko praćenje.
Kod pacijenata sa komplikacijama manifestovanim brzim zamaranjem, ubrzanim i nepravilnim radom srca, ubrzanim i plitkim disanjem, savetuje se pregled kardiologa i ultrazvuk srca. Najnovije publikacije ukazuju da se oštećenje srčanog mišića javljalo čak kod 30% pacijenata koji su preležali kovid infekciju, kada se indikuje magnetna rezonancija srca, kojom se detektuju oštećenja srčanog mišića koja nisu vidljiva drugim metodama.
Da li su vas kao radiologa sa iskustvom iznenadili snimci pluća koje ste viđali?
Veliki spektar patoloških promena u plućima, od diskretnih nalaza karakterističnih za virusne pneumonije do opsežnih obostranih upala pluća i tromboembolija, koje se mogu završiti oštećenjem funkcije pluća i smrtnim ishodom, to je nešto što nije bila uobičajena slika na rendgenskim snimcima i nalazima skenera.
Često se upozorava na važnost ranog otkrivanja karcinoma. Koliki je tu značaj radiologije i da li je baš sve na radiologiji?
U poslednje dve decenije je došlo do porasta obolevanja i otkrivanja malignih tumora različitih organa, najčešće dojke, pluća, debelog creva, grlića materice. Rano otkrivanje tumora je neobično važno jer ishod izlečenja umnogome zavisi od stadijuma bolesti u kome je otkrivena. To je kompleksan problem u čije rešavanje treba uključiti brojne institucije i specijalnosti da bi postigli što bolji efekat.
Radiologija sa svojim brojnim metodama kao što su rendgenografije (rtg), ultrazvuk (UZ), skener tj. kompjuterizovana tomografija (CT) i magnetna rezonancija (MR), ima značajno mesto kako u preventivnim („screening“) pregledima, tako i u određivanju stadijuma maligne bolesti neophodnog za planiranje terapije (operacija, hemioterapija, zračna terapija), kao i u praćenju efekata terapije.
U slučaju prevencije raka, koje preventivne preglede biste savetovali za žene, a koje za muškarce i kada bi ih trebalo obaviti?
U slučaju prevencije raka kod žena savetuju se ultrazvuk dojki od 25. godine ili od početka korišćenja kontraceptivne terapije na godinu dana, mamografija posle 40. godine života na dve godine. Ginekološki skrining pregled grlića materice uključuje kolposkopiju, PAP test i ultrazvuk nakon stupanja u seksualne odnose. Za muškarce se savetuje UZ stomaka i štitaste žlezde, urološki pregled od 25. do 30. godine, a PSA posle 45. godine.
Vi se već tri decenije bavite radiologijom i neuroradiologijom. Šta je danas najvažnije u ovoj oblasti medicine i šta može da učini za zdravlje?
Zahvaljujući tehnološkom razvoju došlo je do napretka medicine, a radiologija je grana koja u tome prednjači. Uvođenje savremenih radioloških metoda – kompjuterizovana tomografija, magnetna rezonancija – omogućilo je otkrivanje brojnih patoloških promena koje ranije nije bilo moguće detektovati. Magnetna rezonancija je najsenzitivnija u dijagnostici bolesti centralnog nervnog sistema (glave, kičme), vrata, mišića, zglobova, stomaka, srca…
MR spektroskopija, difuzija sa traktografijom, perfuzija i funkcionalna MR, kao napredne tehnike, dodatno pružaju biohemijski i funkcionalni prikaz mozga i promena kod različitih bolesti.
Primena ovih tehnika je najzastupljenija u neuroradiološkoj dijagnostici, planiranju terapije i postterapijskom praćenju tumora, vaskularnih promena (rana dijagnostika moždanog udara), zapaljenskih, inflamatornih (multiple skleroze) i degenerativnih promena mozga.
Tagovi
