Koncept se neprekidno vraća u politički vokabular: „duboka država“ (deep state, a koristi se i „država u državi“, „država iz senke“, prim. prev.). Pojam se prvobitno odnosio na bliske veze između represivnih institucija države, organizovanog kriminala i ekstremne desnice u državama koje su iskusile vojne diktature, poput Grčke i Turske. Ali pristalice Bregzita, kao i američkog predsednika Donalda Trampa, ispraznile su pojam od njegovog značenja. Ono što se nekoć nazivalo dubokom državom sada nije ništa drugo doli samo država, stalna vlast funkcionera i sudija na koje izabrana vlada mora računati.
Međutim, „duboka država“ se u Ujedinjenom Kraljevstvu najopipljivije uobličila tokom perioda tzv. „Nevolja“ (Troubles) u Severnoj Irskoj. U Severnoirskom sukobu su se sučelile nacionalističke snage koje su se zalagale za ponovno ujedinjenje sa Republikom Irskom i katoličkom većinom, s jedne strane, i lojalisti i protestanti koji su bili odlučni da učine sve što je moguće ne bi li Severna Irska ostala deo Ujedinjenog Kraljevstva. Tokom sukoba (1968-1998), britanske bezbednosne snage su sarađivale sa lojalističkim paravojskama koje su bile odgovorne za stotine atentata na irske nacionaliste i komunitariste.
Danas na raspolaganju imamo i više nego što je potrebno dokaza za rekonstrukciju akcija, koje su po svom obuhvatu čak prevazilazile akcije zloglasne protivterorističke grupe GAL (Grupos Antiterroristas de Liberación) u Španiji – odredi smrti pod pokroviteljstvom vlade Felipea Gonzalesa (1982-1996) koji su formirani radi eliminacije baskijskih militanata iz organizacije ETA (Euskadi Ta Askatasuna, Baskija i sloboda). Istorija ovog tipa tajne saradnje u Severnoj Irskoj pokazuje do koje mere je „duboka država“ spremna da ide protiv onih koje identifikuje kao neprijatelje na nacionalnoj teritoriji.
U svojoj borbi protiv britanske vlasti, Irska republikanska armija (IRA) i druge manje republikanske grupe su ubile 2.057 osoba, što je 58% od ukupnog broja žrtava u sukobu (3.532). Sa druge strane, lojalističke grupe – posebno Alsterske volonterske snage (Ulster Volunteer Force, UVF), formirane 1966, i Alsterska odbrambena asocijacija (Ulster Defence Association, UDA), stvorena 1971. godine – ubile su 1.027 osoba. Ali lojalisti su bili toliko neumoljivi u ciljanju ne-boraca da su odgovorni za skoro polovinu civilnih žrtava sukoba: 85% osoba koje su ubile lojalističke paravojne grupe bili su civili (35% ubili su republikanci).
Ceo tekst objavljen je u novom broju Mond diplomatika, koji se dobija na poklon uz svaki primerak Nedeljnika od četvrtka, 23. januara.
Čitaoce očekuje još jedan vredan poklon – četvrta knjiga iz edicije „Senke nad Balkanom“
Digitalno izdanje Nedeljnika dostupno je na Novinarnici
Tagovi
