Osam mjeseci nakon parlamentarnih izbora na kojima je okončana trodecenijska dominacija Đukanovićevog DPS-a, sto dana nakon što je izabrana nova vlada, Crna Gora opet iščekuje izbore koji se predstavljaju kao – sudbonosni.
U susret lokalnim izborima u Nikšiću, drugom gradu po veličini u Crnoj Gori, rodnom mjestu predsjednika Mila Đukanovića, ali i premijera Zdravka Krivokapića, slabo ko pominje gradske probleme i planove za oživljavanje nekadašnjeg industrijskog centra koji je postao simbol tranzicionog posrtanja.
Bivša vlast izbore u Nikšiću predstavlja kao poslednju priliku da se Crna Gora odbrani od najezde „srpskog sveta“ i pokušaja zvaničnog Beograda da preko svojih pulena formalizuje uticaj u državnoj vlasti. Konstituenti nove vlasti, razvrstani u više kolona, izbore u Nikšiću potenciraju kao priliku da se DPS-u zada finalni udarac i protivniku grogiranom od avgustovskih izbora onemogući da stane na noge.
Na terenu, saglasna je većina analitičara koji Đukanovićevom DPS-u i partnerima daju male šanse da se vrati u igru, u gradu koji im je tradicionalno uporište, vodi se nemilosrdan obračun za prevlast između konstituenata nove vlasti.
Na terenu, saglasna je većina analitičara koji Đukanovićevom DPS-u i partnerima daju male šanse da se vrati u igru, u gradu koji im je tradicionalno uporište, vodi se nemilosrdan obračun za prevlast između konstituenata nove vlasti
„Na izborima u Nikšiću DPS se želi prikazati kao pojedinačno najjača partija u Crnoj Gori, svjesna činjenice da ne može osvojiti vlast, ali da može ublažiti trend osipanja nakon poraza na avgustovskim izborima. Sa druge strane činioci parlamentarne većine na državnom nivou žele odmjeriti snage kako bi na osnovu tog rezultata zatražili redefiniciju vlade premijera Zdravka Krivokapića čiji rad kritikuju od prvog dana“, kaže za Nedeljnik Dragiša Janjušević, analitičar i izvršni direktor Centra za političku edukaciju iz Nikšića.
Naizgled paradoksalno, Demokratski front, blizak srpskom predsjedniku Aleksandru Vučiću, žešći je kritičar nove vlade Zdravka Krivokapića koju podržava u parlamentu, od predstavnika bivše vlasti. Razlog je sledeći – iako je Krivokapić, dotada anonimus, uz posredovanje crkve, na parlamentarnim izborima bio nosilac liste predvođene DF-om, nakon što se odlučio za ekspertski model vlade u kojoj nije bilo mjesta za predstavnike tog saveza, našao se na njihovom političkom nišanu.
Lideri prosprskog, desno profilisanog DF-a, čija je lista na avgustovskim izborima osvojila trećinu mjesta u državnom parlamentu, optužuju Krivokapića da je prekrojio izbornu volju građana i pao pod uticaj građanskog saveza URA, potpredsjednika Vlade Dritana Abazovića, i Demokrata Alekse Bečića, sa kojima se, bez njihovog znanja, navodno uz posredovanje stranih ambasada, dogovorio o očuvanju evroatlantskog kursa zemlje, poštovanju već preuzetih obaveza i sastavu vlade u kojoj nije bilo mjesta za funkcionere fronta.
Naglašena politizacija ovih izbora, koji su ipak izbori za novu vlast, a ne sudbonosno pitanje za Crnu Goru, ili čak i region, čini atmosferu zapaljivom i to predstavlja izazov, posebno u kontekstu mogućeg domino efekta nekog većeg incidenta
Sergej Sekulović, ministar unutrašnjih poslova, za Nedeljnik
„Smatramo da je neophodno da restartujemo odnose sa premijerom Krivokapićem, naša ruka je ispružena jer je svakome jasno da ovako više ne ide. Mi ćemo premijeru Krivokapiću ukazati da nijesmo zadovoljni radom jednog broja ministara, da nijesmo zadovoljni sprovođenjem ni unutrašnje ni spoljne politike“, bio je nedavno u izjavi za podgoričku TV Vijesti otvoren jedan od lidera DF-a Milan Knežević.
Naknadno ga je dopunio kolega Andrija Mandić koji je kazao da je pravo vrijeme za razgovor – nakon izbora u Nikšiću. Te prijetnje duboko je svjestan i premijer Krivokapić čija je savjetnica Gordana Radović, na čelu pokreta „Ne damo Nikšić“, koji je na lokalnim izborima na listi sa Demokratama Alekse Bečića. Malo je ko progutao njeno obrazloženje da na izborima učestvuje kao slobodna građanka, a ne kao premijerov delegat.
Podrška favoritima je, utisak je mnogih, ogoljena. Krajem januara crnogorska policija je iz Crne Gore protjerala osam državljana Srbije sa obrazloženjem da su imali turističku prijavu boravka, ali ne i dozvole za privremeni boravak i rad. Podgorička „Pobjeda“ bliska bivšoj vlasti objavila je da su protjerani redom članovi srpskog SNS-a. Na informativni razgovor, sa graničnog prelaza Ranče, privođen je i jedan od glavnih saradnika zamjenika gradonačelnika Beograda Gorana Vesića, Nemanja Stajić, a u Nikšiću je saslušavan i Vladimir Vlada Mandić, član Glavnog odbora SNS-a.
Iz DF-a tvrde da djelovi represivnog aparata koji je ostao lojalan DPS-u protjeruju njihove prijatelje angažovane da im pomognu oko baze podataka, unaprijeđenja stranačke infrastrukture i obuke stranačkih aktivista. I optužuju DPS, ali i novu vlast, da dozvoljava prolaz drugim sumnjivim licima. „U vrijeme nove vlasti Velja Nevolja dolazi u Crnu Goru i niko ga ne pretresa. Čuvan je i štićen na ovim prostorima, a u Nikšiću je obezbjeđivao glasove za DPS“, kazao je nedavno Mandić.
Međutim, i drugi učesnici nikšićkih izbora, poput kontroverznog biznismena Miodraga Dake Davidovića, koji je posljednjih mjeseci na udaru beogradskih tabloida, u prisustvu emisara iz Srbije prepoznaju pokušaj Vučića da preko svojih partnera formalizuje uticaj u vlasti i omogući im ulazak u vladu.
Nekadašnji načelnik CB Nikšić, ratni ministar u vladi Radovana Karadžića, ktitor SPC u Crnoj Gori, koji je pod još nerazjašnjenim okolnostima ranjen u Beogradu u društvu episkopa Joanikija, nakon avgustovskih izbora se udaljio i od DF-a i od premijera Zdravka Krivokapića. Na izborima u Nikšiću učestvuje kao predvodnik Narodnog pokreta, a prema ocjeni analitičara najveća je nepoznanica u smislu izbornog ishoda.
„Da ne vrijedimo, zar bi se ustremili na nas? Čitava Srbija je jurnula na Narodni pokret“, ponavlja Davidović koji kampanju srpskih tabloida protiv njega doživljava kao Vučićev pokušaj da preduprijedi rasipanje glasova njegovim pulenima – Demokratskom frontu.
Uloga SPC koja je imala nesporan i, opšti je utisak, presudan uticaj na prethodnim avgustovskim izborima, manje je vidljiva na terenu. Javnost je ipak razumjela kao otvorenu podršku susret episkopa budimljansko-nikšićkog Joanikija, administratora Mitropolije SPC u Crnoj Gori, sa premijerom Zdravkom Krivokapićem i liderom Demokrata Aleksom Bečićem koji su u neformalnom savezu na ovim izborima.
Na informativni razgovor, sa graničnog prelaza Ranče, privođen je i jedan od glavnih saradnika zamjenika gradonačelnika Beograda Gorana Vesića, Nemanja Stajić, a u Nikšiću je saslušavan i Vladimir Vlada Mandić, član Glavnog odbora SNS-a
U tako složenom političkom, tranzicionom ambijentu, u zemlji koja je vlast promijenila prvi put nakon tri decenije, lokalni izbori se propagiraju kao dan D. Uz svesrdnu pomoć raznih stranačko-medijskih kuhinja koje uredno dolivaju ulje na vatru. Od onih bliskih DPS-u i bivšoj crnogorskoj vlasti koja izbore stavlja u kontekst okupacije Crne Gore, do Vučićeve medijske posluge koja snaži i podupire taj narativ organizujući TV debate bombastičnog naslova – Bitka za Nikšić.
Zlokobni okvir popunjavaju sve češći izvještaji o obračunu pristalica konfrontiranih strana. Zasada, na sreću, bez incidenata sa težim posljedicama. Pažnju ombudsmana i međunarodne javnosti skrenulo je početkom februara i skrnavljenje Hadži-Ismailove džamije u Nikšiću na kojoj su osvanuli grafiti „Turci“ i „Srebrenica“. Tim povodom oglasio se i ombudsman Siniša Bjeković koji je ocijenio da podizanje tenzija na etničkom planu može biti vrlo opasno jer prijeti da Crnu Goru „iz tranzicije vlasti odvede u anarhiju“.
Policija do danas nije ušla u trag počiniocima, baš kao ni onima koji su slične šovinističke poruke ispisivali u Pljevljima uoči parlamentarnih izbora. To je otvorilo prostor za spekulacije da li su takve poruke zaista slika postizborne Crne Gore, ili možda potpis bivše vlasti koja fabrikuje dokaz za svoje tvrdnje da je Crna Gora pred okupacijom. Ili je možda današnja Crna Gora rastrzana između te dvije težnje.
Daka Davidović, nekadašnji načelnik CB Nikšić, ratni ministar u vladi Radovana Karadžića, ktitor SPC u Crnoj Gori, koji je pod još nerazjašnjenim okolnostima ranjen u Beogradu u društvu episkopa Joanikija, nakon avgustovskih izbora se udaljio i od DF-a i od premijera Zdravka Krivokapića
„Sa bezbjednosnog aspekta posmatrano može se zaključiti da je situacija u Nikšiću komplikovana, mada ne i alarmantna. Naglašena politizacija ovih izbora, koji su ipak izbori za novu vlast, a ne sudbonosno pitanje za Crnu Goru, ili čak i region, čini atmosferu zapaljivom i to predstavlja izazov, posebno u kontekstu mogućeg domino efekta nekog većeg incidenta“, kaže za Nedeljnik novi ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović, pravnik i donedavni politički analitičar.
Predsjednica Centra za demokratsku tranziciju Milica Kovačević, takođe Nikšićanka, kaže da se u javnom diskursu vodi živa debata o tome da li su tenzije u susret izborima u Nikšiću vještački stvorene, ali se, ocjenjuje, ignoriše činjenica da crnogorsko društvo gubi atribute građanskog.
„Partije imaju sve manje sadržaja koji mogu ponuditi građanima. Taj nedostatak nadoknađuju agresivnim ponašanjem, uključivanjem crkve u izbore, jačanjem etnonacionalističkih stavova i retorike, mržnjom prema drugima. Kada tome još dodamo učešće država regiona, naročito iz Srbije, jasno je da su stvoreni dobri preduslovi da se ekstremizacija podigne na veći nivo“, kaže Milica Kovačević.
I tako teku nikšićki lokalni izbori – bivša crnogorska državna vlast tvrdi da je branik ofanzivi iz Beograda. Konstituenti nove vlasti kažu da su brana povratku DPS-a koji je srozao državu, institucije i obespario Crnu Goru. Dok ratuju sa DPS-om koji pokušava da se konsoliduje, utisak je da više energije troše na međusobno razračunavanje i pozicioniranje za finalni obračun koju bi zemlju mogao odvesti i u nove parlamentarne izbore.
Problemi nikšićke opštine koja je 1981. godine imala više stanovnika nego danas, u kojoj je od 2015. negativan prirodni priraštaj, grada u kome je zaposlen tek svaki šesti stanovnik, gdje je broj penzionera za pet hiljada nadmašio broj zaposlenih – nikako da dođu na dnevni red. Ne čuju se od zaglušujuće buke podjela koja je godinama bila paravan za pljačku, uništavanje resursa i prelivanje nacionalnih potencijala u privatne džepove.
Vlast se promijenila, ali je izborni diskurs još uvijek isti. Stranački interes i pozicioniranje i dalje imaju prednost, građani su i dalje na čekanju.
*Tekst je objavljen u štampanom izdanju Nedeljnika, br. 478
Tagovi
