Ljudi koji žive u domovima i višegeneracijskim porodicama su u većem riziku od umiranja: Kako stambeni prostor utiče na smrtnost od COVID-19 kod starijih osoba

Nova studija sprovedena na starijim osobama (stariji od 70 godina) u Stokholmu, u Švedskoj, sugeriše da stariji ljudi koji žive u domovima za negu starih lica imaju veći rizik od umiranja od posledica bolesti COVID-19 nego starije osobe koje žive u kući ili stanu. Takođe, rezultati studije ukazuju da osobe koje žive u višegeneracijskim porodicama imaju veći rizik od umiranja od posledica koronavirusa u odnosu na one koji žive samo sa osobama približno istog starosnog doba. Studija je objavljena u naučnom časopisu „The Lancet Healthy Longevity„.

Autori studije su istraživali uticaj životnog prostora na rizik od umiranja usled oboljevanja od koronavirusa kod starijih osoba, u uslovima gde mere zaključavanja ili karantina nikada nisu formalno sprovedene, već je strategija odbrane od pandemije bila usmerena na preporuke o fizičkom distanciranju i zaštiti ranjivih grupa.

S obzirom na to da postoji veći rizik od umiranja za starije osobe koje su u kontaktu sa mlađim članovima porodice, istraživači su zaključili da mere za zaštitu starijih u obzir moraju uzeti i širenje virusa u zajednici, kao i pojedinačne tačke prenosa, poput članova porodice, posetioca u staračkim domovima i zaposlenih u domovima za negu starih lica.

Autori studije su istakli da se istraživanje fokusira na Švedsku, u kojoj samo osobe sa bitno narušenim zdravljem žive u gerontološkim centrima i gde opšti ‘lokdaun’ nikada nije formalno sproveden.

Vodeća autorka studije, dr Marija Branden, sa švedskog Univerziteta u Linčopingu, rekla je da rezultati studije pokazuju kako u područjima zajednice u kojima postoji veliki broj infekcija koronavirusom postoji visoka stopa smrtnosti među starijima.

„Starije osobe su tako izloženije riziku od umiranja od posledica COVID-19 ukoliko žive u domovima za stara lica ili sa članovima porodice koji su radno sposobni“, rekla je vodeća autorka studije.

„Kontrola prenosa virusa iz zajednice je ključna u zaštiti svih u ovoj pandemiji. Lokalna transmisija je važan faktor, čak i ako starije osobe mogu da se samoizoluju, jer će mnogi od njih u nekom trenutku doći u kontakt sa osobama koje su aktivne i radno sposobne“, dodala je Branden.

Ona je naglasila da bliski kontakt sa radno sposobnom grupom stanovništva starije osobe dodatno izlaže riziku, zbog čega je sugerisala da se dodatno istraže strategije za zaštitu ove ranjive grupe, sa posebnim akcentom na gusto naseljena područja.

Tip kuće ili karakteristike komšiluka smatraju se važnim aspektom u razumevanju širenja COVID-19 među starijim osobama, ali prethodna istraživanja nisu uzimala u obzir pojedinačne faktore rizika.

U prvoj takvoj studiji, podaci o pojedinačnim pacijentima su upotrebljeni za procenu povezanosti stambenog porstora sa faktorom rizika od smrti usled infekcije koronavirusom kod starijih osoba.

Istraživači su koristili podatke o broju preminulih iz Nacionalnog registra za zdravstvo i socijalnu zaštitu Švedske kako bi izdvojili isključivo smrtne slučajeve koji su povezani sa COVID-19 infekcijama u Stokholmu, u periodu od 12. marta do 8. maja ove godine.

U pomentuom vremenskom rasponu je zabeleženo ukupno 3.386 smrtnih slučajeva, a od toga je 1.301 posledica infekcije koronavirusom. Studija je uključivala pet varijabli koje bi utvrdile direktnu povezanost COVID-19 smrtnih slučajeva – kvadratura stanova (po pojedincu), starosna struktura domaćinstva (samci, osobe koje žive sa jednom ili više osoba starijim od 66 godina), tip kuće (kuća, stan, domovi za stare), gustina naseljenosti u konkretnom području i potvrđeni smrtni slučajevi u konkretnom području.

Autori studije su analizu prilagodili i drugim faktorima koji bi mogli uticati na stopu smrtnosti od COVID-19 kod starijih, kao što su pol, stepen obrazovanja, prihodi i zemlja rođenja.

Analize su pokazale da je, kada je reč o životnom prostoru, najviše smrtnih slučajeva bilo u domovima za negu starijih – 233 preminulih na 1.000 ljudi godišnje. Broj preminulih u stambenim jedinicama je znatno manji – 26 smrtnih slučajeva, a u kućama – 16. Nakon prilagođavanja ovih brojki ostalim faktorima (pol, stepen obrazovanja…), osobe koje žive u domovima za stare su imale četiri puta veći rizik od smrti od posledica COVID-19, u poređenju sa osobama koje žive u nezavisnom smeštaju.

Što se tiče starosne strukture domaćinstva, najniži mortalitet od posledica COVID-19 je utvrđen kod starijih ljudi koji su živeli sa još nekim osobama starijim od 66 godina – 19 smrtnih slučajeva. Sa druge strane, najveći broj preminulih je zabeležen u porodicama u kojima je jedan član stariji od 66 godina, a drugi mlađi od 16 godina – 38 smrtnih slučajeva. Nakon prilagođavanja brojki drugim faktorima, suživot starijih sa radno sposobnim članovima porodice (mlađi od 66 godina) povećava rizik od umiranja kao posledice infekcije COVID-19 u 60 odsto slučajeva, u poređenju sa suživotom u domaćinstvima u kojima je jedna ili više osoba starija od 66 godina.

Gusto naseljena mesta – više od 5.000 stanovnika po kvadratnom kilometru – područja su u kojima je zabeležena najveća stopa smrtnosti – 39 preminulih na 1.000 ljudi. U naseljima do 150 stanovnika po kvadratnom kilometru prijavljeno je 11 smrtnih slučajeva. Nakon prilagođavanja, starijie osobe koje žive u gusto naseljenim područjima imale su 70 odsto veći rizik od umiranja, nego osobe u retko naseljenim mestima.

U domovima za stare u kojima je najveća gužva – do 20 kvadratnih metara po pojedincu – zabeležena je najveća stopa mortaliteta – 73 preminulih. U domovima za stare u kojima je dostupno više prostora po pojedincu, prijavljeno je znatno manje preminulih – 22. Posle prilagođavanja drugim faktorima, analize su pokazale da je rizik od umiranja dvostruko veći kod osoba koje žive u domovima za negu starijih sa skučenim prostorom.

Autori su naglasili da radno sposobno stanovništvo i mlađe osobe koje žive, ili su u čestom kontaktu, sa starijim osobama, moraju imati pristup odgovorajućoj zaštitnoj opremi (PPE) i drugim resursima koji im omogućavaju da ublaže širenje infekcije.

Pored toga, samoizolacija i korišćenje usluga onlajn kupovine i zakazivanja termina kod lekara, što je uobičajena praksa u Stokholmu, svakako je omogućilo starijim osobama da se zaštite.

Takođe, autori su naglasili da je na početku pandemije nedostajala zaštitna oprema u pojedinim domovima za negu starijih, što je možda uticalo na veću stopu smrtnosti.

Istraživači su naglasili i ograničenja studije koja se, pre svega, odnose na kontekst analize u Švedskoj. Stariji Šveđani žive u zajednici u većem procentu nego u drugim zemljama, pa samo osobe sa bitno narušenim zdravljem imaju tendeciju boravka u domovima za stare. Oni dodaju da su podaci prevideli mogućnost da su pojedine osobe sa krhkim zdravstvenim stanje preminule pre registracije i zvaničnog useljenja u dom. Takođe, studija nije obuhvatila osobe koje su dolazile na dnevni boravak u gerontološke centre.

Autori studije su ukazali da je potrebno prikupiti dodatne i detaljnije podatke kako bi se tačnije utvrdila povezanost prenosa u zejednici i COVID-19.

Dr Alison Rokbi sa Medicinskog fakulteta Univerziteta u Vašingtonu je rekla da su autori studije ukazali na „razarajući uticaj COVID-19 među starijom populacijom koja je u bliskom kontaktu sa radno sposobnim stanovništvom i mlađim osobama“.

„Pasivan stav švedskih vlasti, kako bi se izbegla opšta blokada, rezultirao je povećanim brojem smrtnih slučajeva starijih osoba u domovima za stare, ali i široj zajednici“, rekla je dr Rokbi.

„Trenutno, starije osobe u samoizolaciji će verovatno biti dugotrajno usamljene i to će prouzrokovati lošije opšte zdravstveno stanje. Međutim, preventivne mere za zaštitu starijih na nivou domaćinstva će i dalje biti potrebne, kako se pandemija nastavlja“, dodala je dr Rokbi.

Ona je naglasila da će dokazane i odobrene vakcine protiv koronavirusa smanjiti rizik od zaraze i širenja infekcije i među starijima, a da bi upravo najranjivije grupe trebalo prve da prime buduću efikasnu i delotvornu vakcinu protiv COVID-19.

„Švedsko iskustvo nam ukazuje da će koroanvirus i dalje najviše opterećivati starije, ukoliko ne budemo sproveli sveobuhvatnu zdravstvenu strategiju za zaštitu starijih“, zaključila je dr Rokbi.