U poslednje dve nedelje, otkako se ruska vojska dobrim delom povukla iz okoline Kijeva i sa severa Ukrajine, fokus rata gotovo je potpuno preuzeo grad Mariupolj. Zbog čega je taj lučki grad toliko važan i Rusiji i Ukrajini?
Tom temom bavio se Index.hr u velikom tekstu „Kako je nastao i nestao Mariupolj“.
Novinar Ivan Čović podseća da je grad nastao u 18. veku na obali Azovskog mora nakon rusko-turskog rata, kao Marianopol.
Ime je prema tadašnjim ruskim vlastima dobio po ruskoj carici Mariji Fjodorovnoj. Ipak, smatra se da je grad dobio ime po naselju Mariampol koje se nalazilo u predgrađu Bahčisaraja, gradića na Krimu. To naselje su naseljavali krimski Grci, koji se smatraju potomcima antičkih Grka.
U 7. i 6. stoleću pre nove ere počele su da se osnivaju kolonije grčkih gradova-država duž crnomorske obale. Grčki jezik se tako zadržao kasnije i u Vizantiji.
Pravoslavna vera i grčki jezik uspeli su se zadržati i pod Osmanlijama, a krimski Grci su u 18. veku na poziv Katarine Velike i u strahu od rata s Osmanlijama u potpunosti napustili Krim i naselili Marianopol, odnosno današnji Mariupolj. Grci su i danas značajna manjina u Mariupolju, a čak je i gradonačelnik do 2015. godine bio Grk.
Zahvaljujući izgradnji pruge i luke, preko Mariupolja se izvozio veliki dio pšenice i uglja iz Donbasa, piše Index. Mariupolj je tako u južnom dijelu Rusije posle Odese bio najveća luka. Grad su naseljavali uglavnom seljaci iz raznih delova carstva.
U periodu Prvog svetskog rata i Ruskog građanskog rata Mariupolj je okupiran i oslobađan nekoliko puta. Grad je od 1925. do 1941. godine upetostručio populaciju.
Kada je počeo rat s Nemačkom, mnogi stanovnici su se priključili odbrani U Azovstalu su se proizvodili delovi za bombe i minobacače. Za vreme nacističke okupacije koja je trajala oko dve godine, u Mariupolju je poginulo oko 10.000 ljudi, a oko 50.000 dece je poslato u Njemačku. Osim toga, u logoru je umrlo oko 36.000 ratnih zarobljenika.
Grad je na kraju oslobođen od nacista, a nakon rata se počelo s obnavljanjem industrije.
Grad je 1948. godine promenio ime u Ždanov u čast Andreja Ždanova, revolucionara i člana CK KPSS-a koji je rođen u Mariupolju.
Mariupolj je do rata 2014. godine bio drugi najveći grad u Donjeckoj oblasti s oko pola miliona stanovnika, a prema etničkoj strukturi u gradu je bilo oko 49% Ukrajinaca, 44% Rusa, 4% Grka i oko 3% ostalih. Grad je dominantno rusko govorno područje, oko 90% stanovnika koristilo je ruski jezik u formalnoj i neformalnoj komunikaciji.
Politički gledano, grad je tradicionalno podržavao socijaliste i komuniste, kao i proruske političke opcije. Mariupolj je bio jedan od ključnih gradova u 2014. godini, nakon Majdanskog prevrata. Tada su u gradu izbili sukobi između ukrajinskih snaga i lokalne policije na jednoj strani te separatističkih snaga i ruskih dobrovoljaca na drugoj strani.
Poruski demonstranti su podigli barikade u centru grada, zapalili zgradu gradske uprave, bacili bombu na sedište gradskog tužilaštva. Organizovan je referendum o samoupravi Donjecke Narodne Republike. Prema organizatorima referenduma, 75% birača je bilo za samoupravu DNR-a.
Ti rezultati se nisu mogli nezavisno proveriti.
Ukrajinska vojska zauzela je grad 2014. i proterala separatiste, a od početka ovog poslednjeg sukoba, Mariupolj je opet u njegovom središtu. Veći deo grada trenutno je pod kontrolom ruske vojske i oružanih snaga DNR-a, piše Index.
Tagovi
