Sindrom iznenadne smrti je iznenadna i neobjašnjiva pojava smrti kod deteta koje je prethodno bilo zdravo. Postoje dva entiteta: sindrom iznenadne smrti odojčeta i sindrom iznenadne smrti starijeg deteta.
Sindrom iznenadne smrti odojčeta (SIDS) pogađa decu uzrasta do godinu dana, najčešće u uzrastu od 4. do 6. meseca života. Najčešće se javlja tokom sna, učestalije se javlja kod dečaka, posebno u zimskom periodu, kod dece koja ne doje i ne koriste cucle. Sindrom se ponekad zove smrt u kolevci, jer se najčešće dešava dok beba spava u kolevci.
Sindrom iznenadne smrti starijeg deteta se javlja kod dece starije od godinu dana, do navršene 3 godine, najčešće u snu. Po učestalosti je manje zastupljen nego kod odojčadi.
Uprkos detaljnom ispitivanju (pažljivom pregledu istorije bolesti, istrazi mesta smrti i obdukcionog nalaza) uzrok smrti uglavnom ne bude identifikovan. SIDS je ipak vodeći uzrok smrti odojčadi do godinu dana starosti u Sjedinjenim Američkim Državama. Prema statističkim podacima CDC (Američki Centar za kontrolu bolesti) iz 2017. godine, na 100.000 živorođene dece od iznenadne smrti premine 35.4 dece.
Kada govorimo o uzrocima iznenadne smrti odojčeta, brojne su pretpostavke: respiratorni poremećaji po tipu centralnih hipoventilacionih poremećaja, poremećaji centra za kontrolu budnog stanja odnosno spavanja, ugušenja (najčešće kao posledica regurgitacije želudačnog sadržaja i aspiriranja u disajne puteve), poremećaji srčanog ritma i slično. Kod starije dece u obzir dolaze retke metaboličke bolesti, kardiomiopatije, poremećaji srčanog ritma.
Faktori rizika za pojavu SIDS-a
Faktori koji stvaraju potencijalni rizik su:
-
pušenje, konzumiranje alkohola i droga u trudnoći,
-
nedovoljna briga tokom trudnoće,
-
prevremeno rođena deca i bebe sa telesnom masom ispod proseka na rođenju,
-
starost majki ispod 20 godina,
-
izlaganje bebe duvanskom dimu po rođenju,
-
pregrevanje prostorije gde beba boravi.
-
Spavanje na stomaku
Brojne studije su pokazale da je najčešći faktor rizika za pojavu SIDS-a spavanje bebe na stomaku. Neki istraživači smatraju da stavljanje bebe na stomak stvara pritisak na detetovu vilicu, sužava disajne puteve i ometa disanje.
Druga teorija je da se stvari poput plišanih igračaka, ćebad, dodatnih jastuka, koje se nalaze u blizini bebine glave doprinose pojavi SIDS-a. Vazduh koji beba izdiše, ona većim delom ponovo udahne jer zbog obilja stvari u kolevci, ne može doći do recirkulacije svežeg vazduha. Kako beba udiše i izdiše, nivo kiseonika u telu se troši i akumulira se ugljen-dioksid, što na kraju dovodi do SIDS-a.
Američka akademija za pedijatriju (AAP) je od 1992.godine pokrenula kampanju pod nazivom ‘Back to Sleep’ kojom se savetuje da bebe spavaju na leđima, ne na stomaku. Zaključeno je da su deca koja su spavala na leđima (u takozvanoj ‘’opuštenoj’’ pozi) sva bila zdrava. Posle ove preporuke Američke akademije za pedijatriju, stopa SIDS-a je opala za 50%. I pored toga, ovo je još uvek najčešći uzrok smrti odojčadi i još se mora upozoravati na njega.
Prevencija SIDS-a
U cilju prevencije iznenadne smrti odojčeta preporučuju se spavanje na leđima, dojenje (deca koja doje su budnija), tvrđi dušek, spavanje u sopstvenom krevetu ili kolevci, izbegavanje prekrivača, preporuka je da temperatura prostorije bude od 18 do 22 stepena celzijusa, korišćenje bebi alarma.
Kako bi se ovaj sindrom prevenirao kod starije dece, ne treba ih stavljati da ležu odmah posle obroka i obavezno se javiti lekaru ukoliko primetite da se dete teško budi ili ima neke druge nespecifične tegobe.
Cucle su povezane sa smanjenim rizikom od SIDS-a. U ove svrhe je odlično da beba spava sa njom u ustima. Ako vaša beba odbaci cuclu, nemojte forsirati.
Rastuća svest javnosti o ovom problemu dovodi do smanjenja stope smrti odojčadi. Međutim, uvek su potrebne mere predostrožnosti i još uvek u velikoj meri treba raditi na edukaciji kako bi se ova stopa nastavila smanjivati.
