Šta je SOCEUR i kako Amerika preko Albanije jača svoje vojno prisustvo: Novi pogled na Zapadni Balkan

(Beta) – Sjedinjene Američke Države su odlučile da pojačaju vojno prisustvo na Zapadnom Balkanu formiranjem isturenog štaba Komande za specijalne operacije u Evropi (SOCEUR) u Albaniji i dovođenjem za sada nepoznatog broja vojnika u tu zemlju.

Kako navodi portal Balkanska bezbednosna mreža, formiranje štaba SOCEUR u Albaniji, koja je u NATO od 2009. godine, do sada su potvrdili ne samo predstavnici američke vojske, već i albanski premijer Edi Rama. Ono što još nije objavljeno jeste koliko ljudi i u kojem periodu će stići u Albaniju.

Amerika će, formiranjem isturenog štaba u Albaniji, povećati vojno prisustvo u okruženju Srbije koje ni do sada nije bilo zanemarljivo. Ono se ipak ne može porediti sa početkom 21. veka kada je, zbog vremenske blizine ratova, bilo znatno veće.

U ovom trenutku, SAD daju doprinos aktivnostima KFOR-a na Kosovu sa oko 17 odsto ukupnog sastava. Iako nemaju komandanta misije već neko vreme, Amerikanac je načelnik štaba KFOR-a a američka vojska ima 635 pripadnika u misiji koja ukupno broji 3.760 ljudi.

Dan pre pravoslavnog Božića, na Kosovo je upućena smena od oko 200 pripadnika Nacionalne garde Kentakija. Američke snage u sastavu KFOR-a su deo Regionalne komande „Istok“, na čijem je čelu uvek američki oficir. Održava se prisustvo i sa helikopterskim odeljenjem koje je opremljeno srednjim transportnim letelicama UH-60 Blekhok, dok su ostalo jedinice koje samo povremeno dolaze na vežbe.

U Rumuniji se nalazi oko 1.000 američkih vojnika. Prema podacima Militari balansa za 2021. SAD u bazi Deveselu u Rumuniji ima stalnu posadu sa 120 vojnika, a ostatak je na privremenim rotacijama u bazama „Mihail Kogalničeanu“ i Kampija Turzi.

Vojno prisustvo u Mađarskoj i Bugarskoj je na nižem nivou. U BiH nisu sastavni deo EUFOR-a, odnosno povukli su svoje snage prilikom gašenja SFOR-a.

Prema navodima Militari balansa najveće vojno prisustvo Amerike u širem rejonu je u Italiji gde imaju čak 12.500 pripadnika, u kopnenoj vojsci, avijaciji i mornarici.

„Ideja je da se pojačanim prisustvom u Albaniji omogući bolja saradnja sa saveznicima u regionu, poveća pristup saobraćajnim centrima na Balkanu i obezbedi veća logistička fleksibilnost američkih snaga. Pretpostavka je da će vreme eventualnog reagovanja američke vojske u tom delu sveta na taj način biti drastično smanjeno“, navodi se u tekstu.

Portal dodaje da nije poznato koju će ulogu imati američke snage stacionirane u Albaniji, ali stručna javnost špekuliše da to ima veze i sa najnovijim zaoštravanjem situacije u Ukrajini, gde je došlo do obostranog gomilanja kopnenih snaga u blizini samoproglašenih republika u Donjecku i Lugansku.

„Za američku komandu u Evropi, balkanski region je već nekoliko godina bio izvor zabrinutosti, iako je tamošnja bezbednosna situacija u senci tenzija sa Rusijom u baltičkom i regionu Crnog mora… NATO države optuživale su ruske agente za kampanje destabilizacije Crne Gore, članice saveza koja se graniči sa Albanijom… Čelnik Evropske komande oružanih snaga SAD general Tod Volters nazvao je Balkan ‘primarnim ciljem upornog ruskog malignog uticaja'“, navodi se u tekstu portala američke vojske Stars end strajps.

Američki mediji podsećaju da se Albanija nalazi u susedstvu Grčke, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Severne Makedonije i Srbije „gde stabilno jača ruski politički, ekonomski i vojni uticaj“, što je verovatno ugao iz kojeg treba posmatrati odluku o formiranju isturenog štaba.

Komanda za specijalne operacije SAD u Evropi veoma je aktivna na Balkanu. Tokom 2021. organizovali su najveću regionalnu vežbu specijalnih snaga „Trojanski otisak 21“.

Prošle godine tri puta bili su na zajedničkim obukama u Srbiji sa operatorima SAJ-a i specijalnim jedinicama vojske Srbije. Često vežbaju i sa elitnim jedinicama Severne Makedonije, BiH, Crne Gore, Albanije, Mađarske, Hrvatske, Bugarske, Albanije, Rumunije i Grčke.