Niz masovnih pucnjava koje su se dogodile širom Sjedinjenih Država u prethodnih mesec dana ponovo je pokrenuo pitanje kontrole naoružanja i kampanje koje od američkog Kongresa zahtevaju da razmotri nametanje zabrane upotrebe takozvanog jurišnog oružja – kakvo su napadači koristili u nedavnim napadima u Bafalu i Juvaldeu.
Međutim, takva zabrana je u SAD postojala i ranije. Kao što je američki predsednik Džozef Bajden primetio u svom govoru od 2. juna 2022. godine, u okviru kampanje za kontrolu naoružanja, pre skoro tri decenije je uz dvopartijsku podršku u Kongresu omogućena zabranu jurišnog oružja na federalnom nivou.
Zabrana koja je uvedena 1994. godine bila je ograničena na određene kategorije poluautomatskog oružja i primenjivala se za oružja koja su bila na tržištu tek nakon što je zakon potpisan, dozvoljavajući, dakle, Amerikancima da zadrže oružje kupljeno pre potpisivanja zakona. Ujedno, postojala je odredba koja ovaj zakon stavlja van pravne snage nakon deset godina.
Ipak, deceniju duga zabrana kupovine jurišnog oružja – sa jasnim datumom primene zakona i jasnim rokom trajanja – dala je istraživačima priliku da uporede statistike o masovnim ubistvima (FBI ih definiše kao ubistva sa četiri ili više žrtve, ne uključujući tu i napadača) za vreme primene zakona, i nakon što je zabrana bila na snazi. Grupa istraživača i traumatologa je jednu takvu studiju sprovela 2019, prenosi naučni portal The Conversation.
Statistika masovnih ubistava u SAD pre primene zakona iz 1994. godine (1981 – 1994)
Od 1981. godine – najranije godine u analizi studije – do uvođenja zabrane kupovine jurišnog oružja (1994), udeo smrtnih slučajeva u pucnjavama koje je FBI okarakterisao kao masovna ubistva, a u kojima je korišćena jurišna puška, bio je manji nego danas, pokazuju rezultati studije.
Ipak, u navedenom periodu, broj smrtnih slučajeva u kategoriji masovnih ubistvava je u stalnom porastu. Masovna ubistva iz jurišnog oružja, poput ubistva petoro dece u Stoktonu, u Kaliforniji, 1989. godine, ili napada u advokatskoj kancelariji u San Francisku 1993. u kojem je poginulo osmoro ljudi – dala su podsticaj za zabranu nekih vrsta oružja.
Statistika masovnih ubistava u SAD tokom primene zakona iz 1994. godine (1994 – 2004)
U godinama nakon što je zabrana kupovine jurišnog oružja stupila na snagu, broj smrtnih slučajeva u masovnim pucnjavama je opao, a i rast godišnjeg broja incidenata je usporen. Čak i uključujući masakr u srednjoj školi „Kolumbijan“ iz 1999. godine, što je najsmrtonosnija masovna pucnjava tokom perioda zabrane, između 1994. i 2004. godine zabeležene su niže prosečne godišnje stope smrtnih slučajeva tokom masovnih pucnjava nego pre zabrane.
Statistika masovnih ubistava u SAD nakon istreka važenja zakona iz 1994. godine (od 2004. godine)
Podaci pokazuju skoro nesumnjiv – i strmoglav – porast masovnih ubistava u godinama nakon što je zabrana kupovine jurišnog oružja istekla 2004. godine.
Prevodeći podatke u apsolutne brojke, između 2004. i 2017. godine – poslednje godine u analizi studije – prosečan broj godišnjih smrtnih slučajeva koji se karakterišu kao masovna ubistva bio je 25, u poređenju sa 5,3 smrtnih slučajeva tokom desetogodišnje primene zakona i 7,2 smrtnih slučajeva u godinama koje su prethodile zabrani.
Spašavanje stotina života
Rezultati pokazuju da je rizik da Amerikanac pogine tokom masovne pucnjave bio 70 odsto manji u periodu tokom kojeg je bila aktivna zabrana jurišnog oružja.
Uzimajući u obzir trendove stanovništva, model koji je kreiran na osnovu navedenih podataka sugeriše da bi – da je savezna zabrana jurišnog oružja bila na snazi tokom čitavog analiziranog perioda, od 1981. do 2017. godine – možda bilo živo između 314 i 448 žrtava masovnih ubistava.
Autori napominju da analiza nije utvrdila postojanje sigurne veze između primene zabrane kupovine jurišnog oružja i smanjenja stope masovnih ubistava, niti da je ukidanje zabrane za posledicu imalo porast stope masovnih ubistava. Kako navode, mnogi dodatni faktori mogu doprineti ovakvoj statistici, poput nasilja u porodici, političkog ekstremizma, psihijatrijskih bolesti, dostupnosti vatrenog oružja, kao i porasti ekstremističkih gupacija. Ipak, autori ističu, stoji kao tačna Bajdenova tvrdnja da je stopa masovnih ubistava tokom perioda zabrane jurišnog oružja „opala“ samo da bi ponovo porasla nakon što je zakon istekao 2004. godine.
Tagovi
